Trẻ bị nôn sau khi uống sữa công thức: Nguyên nhân và cách khắc phục

Nhiều mẹ lo lắng về tình trạng trẻ bị nôn sau khi uống sữa công thức. Liệu đó là hiện tượng sinh lý bình thường hay bé đang gặp bệnh lý? Hãy cùng chuyên gia Bioamicus giải đáp chi tiết vấn đề này qua bài viết dưới đây nhé!

1. Phân biệt nôn trớ sinh lý và bệnh lý sau khi trẻ uống sữa công thức

Trẻ bị nôn sau khi uống sữa công thức khiến mẹ vô cùng lo lắng, tuy nhiên mẹ cần nắm rõ tình trạng nôn trớ sinh lý và bệnh lý để có cách xử trí kịp thời.

• Nôn trớ sinh lý: hay còn gọi là ọc sữa, là tình trạng sữa trào ra từ miệng. Bé bị ọc rất nhẹ nhàng, đôi khi sữa tự trào ra mà bé không có cảm giác gì. Sau khi ọc sữa, bé vẫn có thể cười đùa vui vẻ. Đối với những trẻ khỏe mạnh, tình trạng này là bình thường và hay xảy ra ở trẻ dưới 12 tháng tuổi.
• Nôn trớ bệnh lý: Nôn diễn ra mạnh mẽ hơn tình trạng ọc sữa công thức. Do tác động ép của dạ dày, sữa cùng với acid dạ dày, chất nhầy bị đẩy lên và tống ra ngoài qua đường miệng. Bé không còn tươi tỉnh mà có biểu hiện khá căng thẳng, giật mình. Trẻ có thể quấy khóc, khó chịu nhiều hơn trong và sau khi nôn.

Khi uống sữa công thức trẻ có thể biểu hiện ọc sữa nhẹ nhàng hoặc nôn dữ dội

2. Nguyên nhân trẻ bị nôn sau khi uống sữa công thức

Có nhiều nguyên nhân khiến bé uống sữa công thức bị nôn, ọc sữa. Dưới đây là 10 nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng này, cụ thể như sau:

2.1. Do sự khác lạ khi chuyển từ sữa mẹ sang sữa công thức

Một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến trẻ bị nôn sau khi uống sữa công thức là do mẹ mới chuyển từ sữa mẹ sang sữa công thức.

Trẻ đã quen bú sữa mẹ, hợp với mùi cơ thể mẹ và nhiệt độ của sữa mẹ hơn. Do đó, khi chuyển sang sữa công thức, trẻ có biểu hiện từ chối, không muốn ăn. Điều này dẫn đến khi cho trẻ bú sữa công thức sẽ tự có phản xạ ọc sữa.

2.2. Trẻ uống lượng sữa công thức quá nhiều 

Kích thước dạ dày của trẻ sơ sinh rất nhỏ và nằm ngang, kích thước này sẽ tăng dần theo ngày. Ví dụ trẻ mới sinh, dạ dày chỉ chứa khoảng 2-7 ml sữa, trẻ 3 ngày tuổi có thể chứa khoảng 22-27ml sữa, trẻ 1 tháng dạ dày có thể chứa khoảng 80-150ml sữa...

Đồng thời, theo nghiên cứu, trẻ sơ sinh tiêu hóa sữa công thức lâu hơn so với khi uống sữa mẹ.

Do đó nếu mẹ cho trẻ uống quá nhiều sữa công thức so với khả năng chứa của dạ dày, trẻ sẽ có phản ứng nôn trớ sữa để đẩy ra ngoài.

2.3. Núm vú của bình sữa to, khiến sữa chảy nhanh

Một nguyên nhân thường gặp ở trẻ bú bình là do cấu tạo núm vú bằng cao su khiến bé nuốt sữa nhanh hơn. Bên cạnh đó, núm vú bình to cũng khiến khó kiểm soát lượng sữa bé bú.

Khi bé no và không còn nhu cầu ăn sữa công thức nữa, lượng sữa vẫn tiếp tục chảy xuống khiến cho dạ dày quá tải. Trẻ sẽ dễ nôn, ọc sữa để đẩy thức ăn ra ngoài.

2.4. Tư thế bú bình của trẻ chưa đúng

Nhiều bà mẹ có thói quen cho trẻ bú nằm hoặc kê bình sữa vào gối cho bé tự bú. Khi bình sữa nằm ngang hoặc lệch, núm vú sẽ không được đổ đầy sữa.

Lúc này bé sẽ bị nuốt nhiều hơi trong bình. Dạ dày chứa đầy hơi đẩy mạnh sữa lên gây hiện tượng ọc sữa công thức.

2.5. Không vỗ ợ hơi cho bé sau khi bú sữa công thức

Như đã biết, mẹ cho trẻ bú bình rất dễ gây nuốt phải hơi trong bình sữa. Bên cạnh đó, hệ tiêu hóa của trẻ chưa dễ dàng xử lý các hơi thừa này dẫn đến đầy bụng, chướng hơi.

Chính vì vậy, nếu mỗi lần mẹ cho trẻ bú bình xong nhưng không vỗ ợ hơi, tình trạng ọc sữa công thức rất dễ xảy ra.

2.6. Trẻ bị dị ứng sữa công thức

Trẻ bị dị ứng sữa công thức là tình trạng hệ thống miễn dịch của trẻ phản ứng với protein trong sữa. Cơ thể bé sẽ tự động sản xuất kháng thể IgE kích hoạt các phản ứng dị ứng, đẩy chất lạ (sữa công thức) ra ngoài cơ thể gây nôn, ọc sữa.

Ngoài các biểu hiện dị ứng thông thường, trẻ còn khó hoặc không hấp thu protein sữa, nếu kéo dài thường xuyên sẽ gây suy dinh dưỡng, sút cân ở trẻ.

Ước tính, ở trẻ dưới 1 tuổi tỉ lệ bị dị ứng sữa công thức là khoảng 7%. Theo các nghiên cứu y khoa, nếu trẻ có gen di truyền dị ứng sữa từ cha mẹ, tỉ lệ này tăng lên tới 50 – 80%. Tình trạng dị ứng sữa công thức có thể giảm dần sau 1 tuổi và khỏi hẳn khi đến 3 tuổi. Tuy nhiên, với nhiều trẻ, dị ứng sữa công thức hay protein sữa bò sẽ kéo dài đến suốt đời.

Một số biểu hiện đặc trưng giúp mẹ nhận biết bé ọc sữa do dị ứng sữa công thức là:

• Nổi mẩn, phát ban trên da sau khi uống sữa công thức (khác biệt với dị ứng phấn hoa, bụi bẩn…).
• Tiêu chảy, bé đi ngoài phân lỏng, có thể có máu trong phân.
• Thở khò khè, khó thở, ho khan, có đờm.
• Trẻ quấy khóc không dứt, gắt gỏng kéo dài.

Bé dị ứng sữa công thức gây nên ọc sữa kèm theo nổi mẩn trên da

2.7. Do trẻ không dung nạp sữa công thức

Không dung nạp đường Lactose có trong sữa cũng là một nguyên nhân khiến trẻ bị ọc khi uống sữa công thức. Do một nguyên nhân nào đó, khả năng tiêu hóa và hấp thu đường Lactose của trẻ gặp vấn đề, đường Lactose sẽ bị dư thừa và đẩy xuống đại tràng.

Tại đây, các vi khuẩn sẽ biến đường thành acid lactic và khí CO2 gây chướng bụng, đầy hơi. Chính vì vậy, ngay sau khi uống sữa công thức, trẻ dễ bị ọc sữa, nôn sữa.

Mẹ cũng không nên lo lắng quá vì tình trạng không dung nạp Lactose rất hiếm khi xảy ra ở trẻ dưới 1 tuổi. Tuy nhiên, nếu không may gặp tình trạng này, mẹ cần nhận biết bằng các dấu hiệu sau:

• Trẻ biếng ăn, sợ bú, mỗi lần uống sữa công thức đều quấy khóc, không chịu uống.
• Sau khi bú sữa thường bị ọc sữa, nôn ra sữa công thức.
• Bụng bé đầy hơi, trương cứng.
• Trẻ bị tiêu chảy, phân lỏng.
• Trẻ dễ bị hăm da vùng quanh hậu môn.

Tiêu chảy là biểu hiện đặc trưng của trẻ bị ọc khi uống sữa công thức do bất dung nạp lactose

2.8. Trào ngược dạ dày thực quản

Trẻ sơ sinh bị trào ngược là tình trạng sữa trong dạ dày bị trào ngược lên cổ họng và miệng của bé. Điều này là do cơ vòng thực quản dạ dày còn yếu, khi gặp kích thích dễ mở gây tình trạng trào ngược.

Trẻ bị ọc khi uống sữa công thức do trào ngược dạ dày thực quản có thể hết khi trẻ qua 12 tháng. Tuy nhiên cũng có trường hợp tiến triển thành bệnh lý.

2.9. Viêm dạ dày ruột

Một nguyên nhân thường gặp khiến trẻ bị ọc khi uống sữa công thức đó là viêm dạ dày ruột. Mỗi năm, hầu hết trẻ nhỏ đều mắc viêm dạ dày ruột nhiều hơn 1 lần. Do hệ tiêu hóa của trẻ còn non nớt, dễ bị nhiễm khuẩn, mất cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Triệu chứng của ọc sữa công thức do viêm dạ dày, ruột ở trẻ là:

• Ọc sữa, nôn ra sữa công thức.
• Quấy khóc, khó chịu.
• Đau bụng, bụng cồn cào, dạ dày bị co thắt.
• Tiêu chảy, phân kèm nước.
• Đối với trẻ sơ sinh không bị sốt, trẻ lớn hơn bị sốt.

2.10. Trẻ ọc sữa công thức do bị táo bón

Táo bón cũng là một nguyên nhân không thường gặp khiến trẻ bị ọc khi uống sữa công thức. Khi táo bón kéo dài, trẻ không đào thải chất thải ra ngoài, chất độc tích tụ trong phân có thể xâm nhập ngược lên cơ thể và gây hại.

Hơn nữa, táo bón cũng làm trẻ chậm tiêu hóa, đầy hơi, dễ bị ọc sữa khi uống.

Các dấu hiệu cho thấy trẻ ọc sữa công thức do bị táo bón đó là: đại tiện khó khăn, mặt đỏ, không đi cầu từ 3-4 ngày, bụng đầy hơi, cứng chắc, phân khô, sẫm màu…

3. Bé uống sữa công thức bị nôn, ọc sữa có nguy hiểm không?

Bé uống sữa công thức bị nôn, ọc sữa phần lớn không gây nguy hiểm cho trẻ. Mẹ chỉ cần thay đổi tư thế bú, chọn núm vú phù hợp, cho bé bú lượng vừa đủ... là tình trạng nôn trớ sữa sẽ giảm.

Tuy nhiên nếu trẻ nôn trớ liên tục sau khi uống sữa công thức, cứ bú xong là nôn thì cần phải xem xét đến nguy cơ dị ứng sữa hoặc các vấn đề bệnh lý khác. Việc nôn trớ thường xuyên sẽ khiến trẻ bị mất nước, thiếu chất... Lúc này mẹ nên đưa bé đến các cơ sở y tế để thăm khám và xác định nguyên nhân.

4. Cách giúp trẻ hạn chế nôn trớ, ọc sữa khi bú sữa công thức