Trẻ biếng ăn: Giải mã từ A-Z và cách khắc phục hiệu quả

Hiện nay, tình trạng trẻ biếng ăn ngày càng phổ biến khiến cho nhiều bậc phụ huynh cảm thấy hoang mang và lo lắng. Để hiểu rõ hơn về tình trạng biếng ăn ở trẻ, ba mẹ hãy cùng Bioamicus phân tích chi tiết qua bài viết dưới đây nhé!

1. Biếng ăn ở trẻ là gì? Dấu hiệu nhận biết

Biếng ăn là tình trạng trẻ từ chối ăn, ăn ít hơn nhu cầu hoặc chỉ ăn một vài loại thức ăn nhất định, dẫn đến việc không nạp đủ các chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. Nếu kéo dài, tình trạng này sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển về thể chất lẫn trí tuệ của trẻ.

Ba mẹ có thể nhận biết sớm tình trạng biếng ăn của con qua các dấu hiệu sau:

• Thời gian bữa ăn kéo dài: Mỗi bữa ăn thường kéo dài hơn 30 phút.
• Lượng ăn ít: Trẻ ăn hoặc bú ít hơn 1/2 so với khẩu phần tiêu chuẩn theo độ tuổi.
• Từ chối thức ăn: Trẻ ngậm thức ăn lâu không nuốt, phun, nhè thức ăn hoặc quay đi, khóc lóc khi thấy đồ ăn.
• Chạy trốn khỏi bữa ăn: Trẻ tỏ ra sợ hãi, tìm cách lảng tránh khi đến giờ ăn.
• Chậm tăng cân: Trẻ không tăng cân trong 3 tháng liên tiếp là một dấu hiệu cảnh báo rõ rệt.

2. Các loại biếng ăn ở trẻ và nguyên nhân

Tình trạng biếng ăn ở trẻ được phân loại thành 3 dạng chính với những nguyên nhân thường gặp sau:

Biếng ăn sinh lý

Đây là tình trạng biếng ăn tạm thời (thường kéo dài 1-2 tuần), xảy ra khi trẻ bước vào những giai đoạn phát triển quan trọng. Khi đó, trẻ tập trung khám phá, phát triển các kỹ năng mới và dẫn đến xao nhãng trong việc ăn uống:

• 3 - 4 tháng tuổi: Giai đoạn bé tập lẫy, ngóc đầu.
• 9 - 10 tháng tuổi: Giai đoạn bé tập bò, tập đứng và bắt đầu mọc răng.
• 16 - 18 tháng tuổi: Bé mải mê khám phá thế giới xung quanh qua việc chạy nhảy.
• Khi bắt đầu đi học: Thay đổi môi trường sinh hoạt đột ngột cũng có thể làm bé biếng ăn tạm thời.

Biếng ăn tâm lý

Đây là dạng biếng ăn do hành vi, cách chăm sóc chưa đúng cách của gia đình khiến trẻ bị ảnh hưởng tâm lý và sinh ra biếng ăn hoặc lười ăn.

• Cha mẹ ép ăn, quát mắng: Việc ép trẻ ăn bằng mọi cách sẽ tạo ra áp lực, khiến trẻ sợ hãi mỗi khi đến bữa ăn, dần dần hình thành tâm lý chống đối.
• Môi trường ăn uống mất tập trung: Cho trẻ xem TV, điện thoại, đi ăn rong,... khiến trẻ không tập trung vào việc ăn uống và không cảm nhận được mùi vị thức ăn.
• Bữa ăn không có giờ giấc cố định: Cho trẻ ăn không đúng cữ, không tạo được phản xạ đói - no tự nhiên của cơ thể.
• Ăn vặt quá nhiều: Các bữa ăn vặt gần bữa chính khiến trẻ luôn trong trạng thái "lưng lửng", không có cảm giác đói thực sự.
• Thực đơn nhàm chán: Chế độ ăn không đa dạng, lặp đi lặp lại khiến trẻ cảm thấy ngán và không hứng thú.

Biếng ăn bệnh lý

Khi bị bệnh, cơ thể không khỏe cũng khiến trẻ không có cảm giác thèm ăn, ăn ít và kéo dài có thể dẫn đến biếng ăn. Đây là dạng biếng ăn phức tạp và cần có sự can thiệp của bác sĩ.

• Bệnh nhiễm khuẩn: Các bệnh như cảm cúm, viêm họng, viêm amidan,... khiến trẻ mệt mỏi, đau nhức, khó chịu chán ăn.
• Vấn đề răng miệng: Trẻ bị sâu răng, viêm lợi, nhiệt miệng, mọc răng, nấm lưỡi,... có thể bị đau đớn khi ăn.
• Rối loạn tiêu hóa: Đầy hơi, khó tiêu, táo bón hoặc tiêu chảy khiến hệ tiêu hóa của trẻ hoạt động kém, bụng dạ khó chịu và không có cảm giác thèm ăn.
• Thiếu vi chất dinh dưỡng: Thiếu kẽm, sắt, selen,... làm trẻ suy giảm miễn dịch, mệt mỏi và giảm khả năng cảm nhận mùi vị, gây ra tình trạng chán ăn.

Có 3 nhóm biếng ăn chính là trẻ là sinh lý, bệnh lý và tâm lý.

3. Hậu quả của việc biếng ăn ở trẻ

Tình trạng biếng ăn kéo dài sẽ khiến trẻ không hấp thu đủ các dưỡng chất quan trọng cho cơ thể. Điều này sẽ gây ra nhiều tác hại vô cùng lớn với trẻ như:

Trẻ biếng ăn chậm tăng cân

Trẻ biếng ăn trong 2 năm đầu đời có nguy cơ cao bị nhẹ cân gấp 3 lần so với bình thường. Bởi không ăn uống đầy đủ sẽ gây thiếu dưỡng chất trong quá trình phát triển của cơ thể khiến các bộ phận không thể tăng trưởng theo đúng độ tuổi.

Tình trạng này thể hiện rõ ở chỉ số cân nặng của bé, chỉ cần mẹ chú ý một chút là phát hiện ngay trẻ bị chậm tăng cân.

Chậm phát triển trí não

Trẻ biếng ăn dễ thiếu một số chất quan trọng như: protein, Omega 3, Omega 6, DHA, và Sắt, Taurine,… Theo một số nghiên cứu, nếu trẻ bị thiếu các chất này trong giai đoạn đầu đời sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc phát triển trí tuệ sau này.

Biếng ăn có thể gây ra tình trạng chậm phát triển trí não.

Suy giảm hệ miễn dịch

Có 9/10 mẹ bé đã nói rằng: Khi con biếng ăn dẫn đến sức đề kháng của bé bị suy yếu nghiêm trọng. Trong khoảng thời gian bé biếng ăn dễ mắc phải một số bệnh về đường hô hấp và tiêu hóa như: táo bón, tiêu chảy, cảm cúm, viêm phổi,…

Ảnh hưởng đến chỉ số cảm xúc

Khi trẻ có chỉ số cảm xúc (EQ) cao thì khả năng giao tiếp và diễn đạt sẽ tốt hơn. Ngược lại, nếu trẻ có chỉ số EQ thấp sẽ có xu hướng thụ động, ngại giao tiếp và khó hòa nhập.

Trong những năm đầu đời, nếu trẻ biếng ăn sẽ khiến cơ thể của bé bị thiếu dưỡng chất cho não bộ phát triển. Điều này sẽ ảnh hưởng đến quá trình phát triển của EQ và IQ ở trẻ nhỏ.

4. Trẻ biếng ăn phải làm sao?

Hiện nay có rất nhiều phương pháp để cải thiện tình trạng biếng ăn cho trẻ. Sau đây là một số phương pháp hay được dùng nhất.

Chú ý thời gian của bữa ăn

Có rất nhiều trẻ hiếu động thích nghịch đồ chơi hay chạy nhảy trong bữa ăn. Nếu ba mẹ không quy định thời gian của một bữa sẽ khiến bữa ăn của trẻ kéo dài 1 – 2 tiếng đồng hồ.

Điều này, ảnh hưởng xấu đến quá trình hấp thu và hệ tiêu hóa. Do đó, cha mẹ chỉ nên cho bữa ăn của bé kéo dài khoảng 30 phút, để cơ thể của bé tự điều chỉnh lượng thức ăn cần nạp vào.

Bổ sung vi chất cho trẻ biếng ăn

Việc trẻ biếng ăn lâu ngày sẽ dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng do thiếu hụt các dưỡng chất cần thiết cho cơ thế phát triển khỏe mạnh.

Chính vì thế, ba mẹ nên bổ sung một số vi chất quan trọng để hạn chế tình trạng còi xương, suy dinh dưỡng, chậm phát triển trí tuệ. Sau đây là một số dưỡng chất ba mẹ nên bổ sung cho trẻ.

• Kẽm
• Lysin
• Vitamin nhóm B
• Axit béo omega-3
• Sắt
• Canxi và vitamin D

Bổ sung đầy đủ vi chất cho trẻ để hạn chế tình trạng biếng ăn.

Mẹo giúp bé ăn ngon

Sau đây là một số mẹo hay giúp mẹ khắc phục tình trạng biếng ăn ở trẻ.

• Chia nhỏ khẩu phần ăn để bé không bị ngán vì phải ăn quá nhiều một lúc.
• Để bé cùng tham gia quá trình sơ chế nguyên liệu để kích thích trẻ ăn những món tự tay làm ra.
• Tẩy giun định kỳ 6 tháng một lần cho trẻ
• Cho trẻ vận động nhiều để tiêu hao năng lượng, giúp bé mau đói và có thể ăn nhiều hơn trong những bữa chính.
• Hạn chế việc cho bé ăn vặt trước bữa ăn, vì điều này khiến dạ dày của bé “lưng lửng” và sẽ ăn ít hoặc bỏ bữa chính.

Mẹ đọc thêm chi tiết tại đây: Cách trị trẻ biếng ăn

5. Chế độ dinh dưỡng cho trẻ biếng ăn

Đối với trẻ biếng ăn việc xây dựng cho trẻ một chế độ dinh dưỡng hợp lý là điều quan trọng trong việc cải thiện tình trạng này. Nếu bé nhà bạn đang rơi vào tình trạng biếng ăn thì không nên bỏ qua một số loại thực phẩm sau đây.

Thực phẩm giàu kẽm

Kẽm là vi chất quan trọng giúp cơ thể trao đổi chất, sản sinh tế bào và tăng cường hệ thống miễn dịch. Khi cơ thể của trẻ bị thiếu kẽm sẽ gây ra tình trạng không muốn ăn hoặc ăn không ngon miệng.

Chính vì thế, trong chế độ dinh dưỡng của bé cần bổ sung kẽm từ các nguồn thực phẩm như: thịt bò, thịt heo, thịt gà, tôm, đậu lăng, đậu xanh, óc chó,…

Có thể mẹ quan tâm: Bổ sung kẽm cho trẻ biếng ăn trong bao lâu

Thực phẩm giàu omega – 3

Omega – 3 là đóng vai trò quan trong sự phát triển của não và khả năng miễn dịch ở trẻ. Đồng thời nó có góp phần giảm tình trạng nối loại tâm trạng ở trẻ. Điều này rất tốt đối với những bé đang bị biếng ăn do vấn đề tâm lý gây ra.

Để bổ sung omega – 3 vào cơ thể của bé, ba mẹ có thể lựa chọn một số loại thực phẩm như: cá hồi, cá trích, hàu, quả óc chó, đậu nành,…

Ba mẹ nên bổ sung thực phẩm giàu omega-3 vào chế độ của bé.

Thực phẩm giàu sắt

Nếu cơ thể bé bị thiếu sắt sẽ dẫn đến tình trạng thiếu máu. Điều này sẽ khiến các mô và cơ không nhận đủ oxy và những dưỡng chất cần thiết để duy trì sự sống. Khi đó, bé sẽ bị mệt mỏi và chán ăn.

Để hạn chế tình trạng thiếu sắt mẹ có thể bổ sung một số loại thực phẩm vào trong chế độ ăn cho trẻ như: thịt bò, trứng, cải bó xôi, rau ngót,…

Probiotic

Hầu hết các trẻ biếng ăn đều gặp phải vấn đề về đường tiêu hóa như: đầy hơi, tiêu chảy, táo bón. Khi bổ sung Probiotic sẽ giúp hệ đường ruột của bé có một lượng lớn lợi khuẩn. Từ đó cải thiện tình trạng táo bón, tiêu chảy, giúp bụng của bé thoải mái hơn và có thể ăn uống được nhiều và ngon miệng hơn.

6. Trẻ biếng ăn nên khám ở đâu?

Nếu ba mẹ đã áp dụng các phương pháp trên một thời gian nhưng tình trạng biếng ăn không cải thiện, hoặc trẻ có các dấu hiệu đáng lo ngại như sụt cân, không tăng cân, lừ đừ, mệt mỏi, đây là lúc cần đưa bé đến gặp bác sĩ.

Ba mẹ có thể tham khảo một số địa chỉ uy tín sau:

• Tại Hà Nội:
  • Viện Dinh dưỡng Quốc Gia: 48 Tăng Bạt Hổ, Hai Bà Trưng.
  • Khoa Dinh dưỡng - Bệnh viện Nhi Trung ương: 18/879 La Thành, Đống Đa.
• Tại TP. Hồ Chí Minh:
  • Trung tâm Dinh dưỡng TP.HCM: 180 Lê Văn Sỹ, Quận Phú Nhuận.
  • Bệnh viện Nhi Đồng 1: 341 Sư Vạn Hạnh, Phường 10, Quận 10.
  • Bệnh viện Nhi Đồng 2: 14 Lý Tự Trọng, Bến Nghé, Quận 1.

Khám cho trẻ biếng ăn tại bệnh viện.

Hy vọng bài viết trên đã mang đến cho ba mẹ những thông tin hữu ích về tình trạng biếng ăn ở trẻ. Nếu cần tư vấn thêm, ba mẹ có thể liên hệ hotline 1900 636 985 hoặc đăng ký tại đây để được hỗ trợ: