Chế độ dinh dưỡng cho trẻ tự kỷ: Nên ăn gì và kiêng ăn gì?

Mục lục

Ở trẻ tự kỷ hay rối loạn phổ tự kỷ (ASD), bên cạnh các liệu pháp can thiệp hành vi và ngôn ngữ, chế độ dinh dưỡng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ cải thiện triệu chứng và tăng cường chất lượng sống cho trẻ. Vậy chế độ dinh dưỡng cho trẻ tự kỷ nên xây dựng ra sao? Trẻ nên ăn gì và hạn chế thực phẩm gì? Ba mẹ hãy cùng BioAmicus tìm hiểu rõ hơn ngay sau đây!

Chế độ dinh dưỡng cho trẻ tự kỷ

Trẻ tự kỷ nên ăn gì?

Hiểu rõ giá trị của từng nhóm thực phẩm trẻ tự kỷ nên ăn sẽ giúp ba mẹ xây dựng thực đơn dinh dưỡng phù hợp cho con.

1. Thực phẩm giàu protein

Bên cạnh vai trò xây dựng và duy trì cấu trúc tế bào, protein còn cung cấp các axit amin đặc hiệu tham gia vào nhiều chức năng sinh học quan trọng của cơ thể.

Trong đó, các axit amin chứa lưu huỳnh như methionine hay cysteine đặc biệt cần thiết cho quá trình tổng hợp glutathione, một chất chống oxy hóa mạnh, có khả năng giải độc, chống viêm và bảo vệ tế bào thần kinh khỏi tổn thương do stress oxy hóa.

Một chế độ ăn đủ protein chất lượng cao không chỉ giúp trẻ phát triển thể chất, mà còn hỗ trợ chức năng não bộ, điều hòa hành vi và tăng khả năng học hỏi trong quá trình can thiệp lâu dài.

Gợi ý thực phẩm giàu protein chất lượng cao: Trứng, thịt gà, thịt bò, thịt lợn, cá, các loại đậu,...

2. Thực phẩm giàu omega-3

Các axit béo omega-3, đặc biệt là DHA và EPA giữ vai trò quan trọng trong sự phát triển và hoạt động của não bộ. Chúng là thành phần cấu tạo nên màng tế bào thần kinh, đồng thời tham gia vào quá trình dẫn truyền tín hiệu và điều hòa phản ứng viêm trong não - những cơ chế nền tảng ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, điều hòa cảm xúc và hành vi của trẻ.

Ở trẻ tự kỷ, thiếu hụt omega‑3 có thể dẫn đến rối loạn các chức năng này, làm trầm trọng thêm các biểu hiện như kém tương tác xã hội, dễ kích động hoặc hành vi lặp lại. Một thử nghiệm lâm sàng có đối chứng ghi nhận: trẻ tự kỷ được bổ sung omega‑3 đã cải thiện đáng kể khả năng giao tiếp và hành vi so với nhóm không bổ sung.

Gợi ý thực phẩm giàu omega-3: Các loại hạt (hạt lanh, hạt chia, hạt óc chó,...), các loại cá béo nước lạnh (cá hồi, cá thu, cá trích, cá mòi,...), dầu tảo, dầu cá,...

Trong trường hợp chế độ ăn không cung cấp đủ hoặc trẻ không chịu ăn cá hay các loại hạt giàu omega-3, việc bổ sung từ sản phẩm chuyên biệt là một giải pháp hữu ích. Ba mẹ có thể tìm hiểu các loại omega-3 tinh khiết, được bào chế dễ uống cho trẻ nhỏ như BioAmicus Omega-3 để đảm bảo con nhận đủ lượng DHA/EPA cần thiết.

dha bioamicus
DHA BioAmicus Omega-3 - Dầu cá tinh khiết, không tanh
385.000đ

*Sản phẩm này không phải thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.

Thực phẩm giàu Omega-3 cho trẻ

Trẻ tự kỷ nên ăn thực phẩm giàu Omega-3

3. Thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất

Trẻ tự kỷ có nguy cơ cao thiếu hụt vi chất do chế độ ăn ít đa dạng thực phẩm. Nhiều nghiên cứu cho thấy các bé thường thiếu vitamin D, vitamin A, vitamin C, các vitamin nhóm B, cùng các khoáng chất như sắt, canxi, magie,.... Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến tăng trưởng thể chất mà còn tác động tiêu cực đến chức năng thần kinh và hành vi của trẻ.

Một trong những nguyên nhân chính là thói quen ăn uống có chọn lọc, trẻ chỉ ăn một vài loại thực phẩm quen thuộc, theo sở thích về hương vị, màu sắc hoặc hình dạng.

Để cải thiện, ba mẹ nên dành thời gian quan sát kỹ sở thích ăn uống của con, từ đó biến tấu món ăn linh hoạt - ví dụ như cắt rau củ theo hình ngôi sao, tạo hình con vật từ trái cây hoặc kết hợp màu sắc hài hòa trên đĩa ăn.

Khi được khơi gợi hứng thú, trẻ sẽ dễ dàng tiếp nhận thực phẩm mới, ăn đa dạng hơn và hấp thu được nhiều loại vitamin, khoáng chất từ các nhóm thực phẩm khác nhau hơn.

Gợi ý thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất:

  • Vitamin D: Cá chép, cá trắm cỏ, cá hồi, lòng đỏ trứng gà, nấm,...
  • Vitamin A: Gan động vật, lòng đỏ trứng gà, sữa, phomai, ớt chuông,...
  • Vitamin C: Cam, ổi, dâu tây, kiwi, ớt chuông, cải bó xôi,...
  • Vitamin nhóm B: Thịt, cá, trứng, các loại đậu, ngũ cốc nguyên cám,...
  • Canxi: Sữa, phomai, tôm đồng, cua đồng, hạt vừng, rau dền cơm,..
  • Sắt: Gan động vật, lòng đỏ trứng gà, đậu nành, mộc nhĩ,...
  • Magie: Đậu nành, đậu xanh, hạt điều, mộc nhĩ, rau dền đỏ,...

Nếu trẻ kén ăn nghiêm trọng, ba mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để xem xét bổ sung các sản phẩm vitamin và khoáng chất chuyên biệt, phù hợp với nhu cầu riêng của trẻ.

Mời ba mẹ tham khảo BioAmicus Vitamin D3K2 cho trẻ:

d3k2 bioamicus - vitamin tinh khiết
BioAmicus D3K2 - Hỗ trợ tăng cường hấp thu Calcium
330.000đ

*Sản phẩm này không phải thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.

4. Thực phẩm chứa lợi khuẩn

Theo thống kê, trẻ tự kỷ thường xuyên gặp các vấn đề tiêu hóa như đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy, táo bón,… với tỷ lệ cao hơn đáng kể so với trẻ phát triển bình thường. Do khó khăn trong việc biểu đạt, những cảm giác khó chịu này có thể không được trẻ bộc lộ trực tiếp, mà chỉ biểu hiện gián tiếp qua các phản ứng tiêu cực như kích động, tự làm tổn thương bản thân hoặc lặp đi lặp lại một hành vi.

Trước mối liên hệ tiềm ẩn giữa tiêu hóa và hành vi, nhiều nhà khoa học đã tập trung nghiên cứu về vai trò của hệ vi sinh vật đường ruột với trẻ ASD. Kết quả cho thấy: sự mất cân bằng hệ vi khuẩn có thể làm rối loạn miễn dịch, tạo điều kiện cho các chất chuyển hóa bất thường xuất hiện, gây ảnh hưởng đến cảm xúc, hành vi và cả chức năng thần kinh của trẻ.

Bổ sung một số thực phẩm lên men như sữa chua, kefir, kombucha hoặc các sản phẩm men vi sinh chuyên biệt có thể cung cấp lợi khuẩn giúp cân bằng lại hệ vi sinh đường ruột - rất cần thiết cho trẻ tự kỷ.

Mời ba mẹ tham khảo BioAmicus Complete 10 chủng lợi khuẩn giúp hỗ trợ tiêu hóa cho trẻ:

men 10 chủng bioamicus - men vi sinh 10 chủng đầu tiên
BioAmicus Complete - Bổ sung 10 chủng lợi khuẩn cho trẻ
480.000đ

*Sản phẩm này không phải thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.

Thực phẩm chứa lợi khuẩn

Trẻ tự kỷ nên ăn thực phẩm chứa lợi khuẩn

Trẻ tự kỷ nên hạn chế ăn gì?

Một số loại thực phẩm có thể làm trầm trọng thêm triệu chứng và các vấn đề sức khỏe ở trẻ tự kỷ. Ba mẹ nên cân nhắc hạn chế những nhóm thực phẩm dưới đây để giúp con ổn định hành vi và bảo vệ sức khỏe lâu dài.

1. Đường tinh luyện

Các loại đường tinh luyện như đường trắng, nước ngọt có gas, bánh kẹo ngọt,... không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể mà còn có thể làm trầm trọng thêm các hành vi tăng động, khó kiểm soát cảm xúc ở trẻ tự kỷ.

Một nghiên cứu gần đây tại Trung Quốc cho thấy: trẻ tự kỷ uống hơn 2 khẩu phần nước ngọt mỗi tuần có xu hướng khó kiểm soát cảm xúc hơn, đồng thời gặp khó khăn trong việc lên kế hoạch và tổ chức hành động - những kỹ năng  quan trọng đối với quá trình học tập và giao tiếp hằng ngày.

2. Chất béo xấu

Các món chiên rán, thức ăn nhanh, thực phẩm đóng gói thường chứa lượng lớn chất béo chuyển hóa, chất béo bão hòa và cholesterol. Nghiên cứu cho thấy: trẻ tiêu thụ nhiều chất béo không lành mạnh này có nguy cơ suy giảm chức năng nhận thức, bao gồm khả năng ghi nhớ và sự linh hoạt trong xử lý thông tin - những yếu tố vốn đã dễ bị ảnh hưởng ở trẻ ASD.

3. Thực phẩm chứa casein và gluten

Một số trẻ tự kỷ có thể bị dị ứng với gluten (protein có trong lúa mì, lúa mạch, yến mạch,…) và casein (protein có trong sữa và các chế phẩm từ sữa). Khi bị dị ứng, cơ thể trẻ sẽ tạo ra các hợp chất có khả năng gây ảnh hưởng đến hoạt động thần kinh và hành vi.

Một số nghiên cứu nhỏ ghi nhận thấy những tín hiệu tích cực ở trẻ sau khi áp dụng chế độ ăn không gluten - không casein (GFCF diet). Tuy nhiên, hiệu quả của phương pháp này vẫn còn gây tranh cãi.

Việc loại bỏ hoàn toàn một nhóm thực phẩm lớn có thể gây thiếu hụt dinh dưỡng nghiêm trọng. Nếu muốn thử áp dụng chế độ GFCF, ba mẹ nên trao đổi kỹ với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để đảm bảo trẻ được cung cấp đủ dưỡng chất thay thế.

Trẻ tự kỷ nên hạn chế ăn gì?

Trẻ tự kỷ có thể cần hạn chế ăn một số thực phẩm

Kết luận

Chế độ dinh dưỡng cho trẻ tự kỷ cần được thiết kế cá nhân hóa, cân bằng giữa khoa học và thực tế. Mặc dù thực phẩm không thể "chữa khỏi" tự kỷ, nhưng ăn uống đúng cách sẽ giúp trẻ ổn định hành vi, hỗ trợ phát triển não bộ và cải thiện chất lượng sống.

Ba mẹ đừng quên kết hợp chế độ ăn với các can thiệp tâm lý - giáo dục và tạo môi trường sống an toàn, yêu thương để đồng hành hiệu quả cùng con.

Hy vọng rằng bài viết trên đã mang đến cho ba mẹ những thông tin hữu ích giúp hành trình chăm sóc con yêu trở nên dễ dàng hơn. Nếu cần tư vấn thêm, ba mẹ có thể gọi hotline 1900 636 985 hoặc truy cập website BioAmicus để được hỗ trợ bất cứ lúc nào.



Bài viết liên quan

Gọi ngay