Giỏ hàng
Trẻ tự kỷ thường có hành vi nào? Bài viết giúp ba mẹ nhận biết những dấu hiệu phổ biến ở trẻ tự kỷ để phát hiện sớm và có phương pháp can thiệp kịp thời, tạo cơ hội để con phát triển các kỹ năng cần thiết trong cuộc sống và hòa nhập xã hội tốt hơn.
Tự kỷ hay rối loạn phổ tự kỷ (Autism Spectrum Disorder - ASD) là một rối loạn phát triển thần kinh, ảnh hưởng đến cách một đứa trẻ nhận thức và tương tác với thế giới xung quanh.
Các biểu hiện của tự kỷ rất đa dạng và có sự khác nhau giữa từng trẻ. Việc hiểu rõ "trẻ tự kỷ thường có hành vi nào" sẽ giúp cha mẹ nhận diện sớm các dấu hiệu và có phương án can thiệp hợp lý.
Trẻ thường có những hành động lặp đi lặp lại liên tục nhiều lần mà không có mục đích rõ ràng. Ví dụ: lắc lư người khi ngồi, đi nhón chân, vỗ tay, xoay tròn tại chỗ, búng ngón tay hoặc liên tục bật tắt công tắc đèn,... Những hành vi này có thể kéo dài hàng chục phút mà trẻ không cảm thấy chán.
Thay vì chơi đồ chơi theo chức năng vốn có, trẻ tự kỷ thường chơi theo một kiểu đặc biệt và cố định. Chẳng hạn, thay vì lắp ghép lego thành hình, con lại chỉ xếp chúng thành hàng dài ngay ngắn. Với xe đồ chơi, trẻ có thể không lái mà chỉ lật ngược xe lại hoặc quay bánh xe hàng giờ liền.
Trẻ tự kỷ thường yêu cầu mọi việc phải diễn ra giống nhau mỗi ngày. Những thay đổi nhỏ trong thói quen hằng ngày cũng có thể khiến trẻ phản ứng dữ dội.
Ví dụ, nếu thường ngày trẻ đi học theo một tuyến đường cố định, chỉ cần ba mẹ đổi sang đường khác, con sẽ gào khóc, la hét hoặc nằm lăn ra đường. Hoặc nếu trẻ đã quen ăn cơm bằng một chiếc thìa màu xanh, chỉ cần đổi sang chiếc thìa khác, con có thể khó chịu và từ chối ăn.
Trẻ tự kỷ thường có những thói quen cứng nhắc
Trẻ tự kỷ thường có sở thích, mối quan tâm đặc biệt, mang tính giới hạn. Con có thể bị cuốn hút mãnh liệt vào một chủ đề, một đồ vật hay thậm chí chỉ là một chi tiết rất nhỏ và không quan tâm đến bất kì điều gì khác.
Ví dụ, có trẻ xem đi xem lại cùng một đoạn phim hoạt hình hàng chục lần mỗi ngày; có trẻ chỉ thích mải mê nhìn quạt trần quay hay say sưa xoay bánh xe ô tô đồ chơi mà hoàn toàn bỏ qua cả chiếc xe,...
Trẻ tự kỷ thường có những phản ứng khác thường với các kích thích từ môi trường xung quanh. Có trẻ phản ứng quá mức, nhưng cũng có trẻ lại gần như không phản ứng với các tác động cảm giác.
Ví dụ, một số trẻ tỏ ra thờ ơ với cơn đau hoặc nhiệt độ, có thể bị ngã trầy xước, bỏng nhẹ mà không khóc hay không tìm kiếm sự an ủi từ ba mẹ. Ngược lại, có trẻ lại quá nhạy cảm với âm thanh - chỉ cần nghe tiếng máy hút bụi, tiếng còi xe hay tiếng loa phát thanh cũng khiến trẻ khó chịu, bịt tai, khóc thét.
Một trong những dấu hiệu điển hình ở trẻ tự kỷ là tránh giao tiếp bằng mắt. Trong khi hầu hết trẻ nhỏ thường nhìn thẳng vào mắt ba mẹ khi được trò chuyện, cười đùa hay chơi ú òa, thì trẻ tự kỷ lại ít hoặc hầu như không nhìn vào mắt người đối diện.
Thậm chí, khi bị yêu cầu nhìn thẳng, trẻ có thể tỏ ra khó chịu, bồn chồn, quay mặt đi hoặc khóc như muốn tránh né. Với trẻ, việc giao tiếp bằng mắt đôi khi tạo cảm giác căng thẳng, khó chịu chứ không mang lại sự kết nối tự nhiên như ở những trẻ khác.
Trẻ tự kỷ thường tỏ ra ít quan tâm đến người khác, thậm chí là những người thân thiết nhất như ba mẹ. Con thường thích chơi một mình, không chủ động chia sẻ niềm vui hay tìm kiếm sự an ủi từ người khác.
Trong nhiều trường hợp, dù được gọi tên nhiều lần, trẻ có thể hoàn toàn không phản ứng như thể “không nghe thấy”. Sự thờ ơ này khiến ba mẹ dễ nhầm lẫn rằng con bị khiếm thính, trong khi thực tế lại bắt nguồn từ sự khó khăn trong tương tác xã hội đặc trưng của chứng tự kỷ.
Trẻ tự kỷ thường có sự chậm trễ rõ rệt trong việc phát triển ngôn ngữ. Ở giai đoạn 2-3 tuổi, thay vì có thể ghép câu ngắn như “mẹ ơi bế con” hay “con muốn ăn cơm” như những trẻ bình thường, nhiều bé chỉ nói được vài từ đơn lẻ như “ba”, “mẹ”, “ăn”,...
Trong một số trường hợp, trẻ thậm chí hoàn toàn không nói. Hoặc có trẻ từng biết bập bẹ gọi “ba”, “mẹ”, nhưng sau đó lại ngừng nói và trở nên im lặng kéo dài.
Chậm phát triển ngôn ngữ là vấn đề thường gặp ở trẻ tự kỷ
Một số trẻ tự kỷ có khả năng đọc sớm bất thường, thậm chí có thể nhận mặt chữ, đọc trôi chảy thành tiếng dù chưa từng được dạy. Ban đầu, nhiều phụ huynh có thể nghĩ đây là dấu hiệu con thông minh vượt trội.
Tuy nhiên, nếu trẻ chỉ tập trung vào chữ cái, con số, say mê lật sách hàng giờ nhưng lại ít hoặc không giao tiếp bằng lời nói thông thường, thì đó có thể là biểu hiện của hội chứng tăng đọc (Hyperlexia) - một dấu hiệu thường gặp ở trẻ tự kỷ.
Một số trẻ tự kỷ thường hay nhại lời - lặp lại nguyên văn lời nói của người khác thay vì trả lời vào câu hỏi. Ví dụ, khi ba mẹ hỏi: “Con muốn uống nước không?”, thay vì nói “Có” hoặc “Không”, trẻ sẽ lặp lại chính xác câu hỏi đó.
Ngoài ra, trẻ còn có thể nhắc đi nhắc lại một câu thoại trong phim hoạt hình, quảng cáo hoặc bài hát suốt cả ngày, bất kể tình huống có phù hợp hay không. Điều này phản ánh sự khó khăn của trẻ trong việc hiểu ngôn ngữ và sử dụng lời nói để giao tiếp.
Theo tài liệu “Hướng dẫn chẩn đoán và can thiệp trẻ có rối loạn phổ tự kỷ” của Bộ Y Tế, trẻ dưới 6 tuổi - đặc biệt trong 3 năm đầu đời - được xem là “giai đoạn vàng” để can thiệp cải thiện rối loạn phổ tự kỷ. Đây là thời điểm não bộ có độ linh hoạt cao, khả năng học hỏi và thích nghi mạnh mẽ. Nếu bỏ lỡ khoảng thời gian quan trọng này, việc can thiệp về sau sẽ trở nên khó khăn hơn và hiệu quả cũng hạn chế.
Chính vì vậy, khi nhận thấy con có những biểu hiện nghi ngờ tự kỷ, ba mẹ cần giữ bình tĩnh và chủ động hành động kịp thời. Một số bước quan trọng nên được thực hiện gồm:
Ba mẹ cần chú ý phát hiện và can thiệp sớm cho trẻ tự kỷ để không bỏ lỡ giai đoạn vàng
Như vậy, trẻ tự kỷ có thể biểu hiện nhiều hành vi đặc trưng như lặp đi lặp lại một số hành động, thói quen cứng nhắc, hạn chế giao tiếp bằng mắt, nhại lời,... Ba mẹ hãy chú ý quan sát trẻ để nhận biết sớm những hành vi này nhằm chủ động đưa con đi thăm khám và có các phương pháp can thiệp kịp thời trong “giai đoạn vàng” phát triển não bộ của trẻ.
Song song với đó, ba mẹ cũng cần chú ý xây dựng chế độ dinh dưỡng đầy đủ hằng ngày để giúp trẻ có thể chất khỏe mạnh. Đặc biệt, đừng quên bổ sung các dưỡng chất cần thiết cho trí não như Omega-3 DHA để giúp trẻ cải thiện khả năng ghi nhớ và học tập.
Ba mẹ đang tìm kiếm một sản phẩm hỗ trợ trí não chất lượng cho trẻ có thể tham khảo Omega-3 DHA BioAmicus - sản phẩm nhập khẩu chính hãng từ Canada, ứng dụng công nghệ sản xuất hiện đại, bổ sung nguồn DHA tinh khiết, không tanh, hương vị thơm ngon dễ uống được hàng triệu phụ huynh tin dùng:
*Sản phẩm này không phải thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh.
Hy vọng rằng bài viết trên đã giúp ba mẹ nhận biết những hành vi thường gặp ở trẻ tự kỷ.
Nếu cần tư vấn thêm, ba mẹ có thể gọi hotline 1900 636 985 hoặc truy cập website BioAmicus để được hỗ trợ bất cứ lúc nào.
Các bài viết của BioAmicus Việt Nam chỉ có tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán hoặc điều trị y khoa. Các sản phẩm không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh
Trang chủ
Messenger
Hỗ trợ