Chậm nói ở trẻ 2 tuổi: Dấu hiệu và biện pháp can thiệp sớm

Con đã 2 tuổi nhưng chưa biết nói làm gia đình rất lo lắng và gặp khó khăn khi muốn đánh giá tình trạng thực tại của con. Để tìm hiểu thêm các dấu hiệu và có biện pháp can thiệp sớm tình trạng chậm nói ở trẻ 2 tuổi, hãy theo dõi bài viết dưới đây.  

1. Sự phát triển ngôn ngữ ở trẻ 2 tuổi 

Ngay từ trong bụng mẹ, trẻ đã được làm quen với thế giới âm thanh bên ngoài. Đến tháng thứ 3 và thứ 4, quá trình phát triển ngôn ngữ của trẻ thật sự bắt đầu: con bập bẹ nói “a, ba, bà”. Và khả năng nói của trẻ cơ bản sẽ phát huy rất nhiều trong 3 năm đầu đời.

Ở trẻ 2 tuổi, có các biểu hiện về ngôn ngữ bình thường như:

- Vốn từ nhiều hơn, nói được khoảng 50-100 từ và nghe hiểu được một phần. 

- Hầu hết nói được ít nhất 2-3 từ cùng lúc. 

- Biết chào hỏi và đưa ra câu hỏi ngắn cho bố mẹ, gia đình.

- Ca hát theo các bài nhạc, giai điệu đơn giản.

- Biết xưng hô những từ chỉ bản thân như con, em hay tên của mình.

- Có thể làm theo hướng dẫn 2 bước đơn giản, ví dụ như “Cầm bình sữa lên và đưa cho mẹ”.

Bên cạnh đó, một số trẻ phát triển ngôn ngữ sớm, có thể nói được nhiều và tốt hơn các bạn đồng trang lứa. Các biểu hiện ngôn ngữ của trẻ có thể khác nhau ở các mốc thời gian, sớm hay muộn hơn khoảng 1-3 tháng. Và khả năng nghe thường phát triển trước khả năng nói, mẹ nên đảm bảo rằng con đã được kiểm tra khả năng nghe trước 2 tuổi, ngay cả khi trẻ không có dấu hiệu chậm nói.

Trẻ 2 tuổi phát triển bình thường dễ dàng giao tiếp với bạn bè đồng trang lứa

2. Biểu hiện chậm nói ở trẻ 2 tuổi

Chậm nói là thuật ngữ được sử dụng để mô tả sự chậm trễ trong khả năng nói của trẻ về phát âm hay số lượng từ vựng, chưa được như những gì mong đợi ở độ tuổi của trẻ. 

2.1. Biểu hiện chậm phát triển ngôn ngữ

Các biểu hiện chậm phát triển ngôn ngữ bao gồm toàn bộ các vấn đề liên quan đến nghe - hiểu và phát âm:

- Chưa biết nói hay chỉ nói được một vài từ đơn giản. Trẻ tiếp thu và học từ mới không nhanh khiến vốn từ vựng ít ỏi, chưa đến 15 từ.

- Không chủ động nói thành lời mà chỉ nhại theo các câu từ ngắn gọn mọi người xung quanh đã nói.

- Không bắt chước hoặc không cố gắng bắt chước những hành động, lời nói của mẹ.

- Không hiểu và làm lơ sự chỉ dẫn hay một số câu hỏi của mẹ. Đặc biệt là các câu quá dài như “Con đặt hộ mẹ quyển sách lên bàn nhé”, “Con muốn uống sữa hay ăn bánh?”, “Gấu bông của con đâu rồi?”,...

- Không sử dụng từ ngữ để giao tiếp hay yêu cầu điều trẻ muốn, ngoại trừ trường hợp khẩn cấp. Một vài câu hội thoại đơn giản gồm 2-3 từ như “Bế con”, “Uống nước”, trẻ không tự nói được hoặc vấp váp khi nói.

- Hay nói những từ không có ý nghĩa, phát âm sai làm mẹ không thể hiểu được những điều con nói.

- Không thể kết hợp được các từ đơn lại với nhau.

2.2. Các biểu hiện khác

- Mẹ cho con xem truyện tranh và mong muốn trẻ cùng chỉ vào một bức tranh được gọi tên. Nhưng trẻ không thể làm theo.

- Không biết cách chơi với gấu bông và búp bê. Ví dụ như chải tóc, thay quần áo cho búp bê, đút cho gấu ăn cơm hay trò chuyện với những món đồ chơi này.

- Không biết những đồ dùng trong nhà để làm gì. Ví dụ như chổi quét nhà, khăn lau mặt,...

Ở độ tuổi này, trẻ đang phát triển liên tục mỗi ngày và thay đổi rất nhiều. Trẻ 2 tuổi chậm nói ở mỗi thời điểm sẽ có những biểu hiện khác nhau. 

Mẹ có thể dựa vào một hoặc nhiều dấu hiệu chậm nói của trẻ để nghi ngờ con chậm phát triển ngôn ngữ hay không. Và đưa đến gặp chuyên gia, bác sĩ nhi khoa để được đánh giá qua bài test trẻ chậm nói. 

Trẻ 2 tuổi chậm nói không phản ứng với tiếng gọi của mẹ

Mời mẹ xem thêm:

• Chậm nói ở trẻ 3 tuổi
• Trẻ chậm nói nên ăn gì

3. Em bé 2 tuổi chưa biết nói có sao không?

Chậm nói ở trẻ 2 tuổi thường gặp ở khoảng 20%, trong 5 trẻ đồng trang lứa sẽ có 1 trẻ nói hay biểu đạt ngôn ngữ chậm hơn. Đa phần tình trạng chậm nói ở trẻ 2 tuổi chỉ có tính tạm thời. Dần dần khi lớn lên, các trường hợp này vẫn phát triển bình thường, cải thiện khả năng nói tốt hơn và theo kịp bạn bè.

Trong một số trường hợp, mẹ cần lưu ý đặc biệt ở trẻ 2 tuổi chưa biết nói:

- Cảnh báo bệnh lý hoặc vấn đề bẩm sinh ở một số cơ quan: Trẻ chậm nói có thể có bất thường ở các cơ quan như tai, mũi, họng (viêm amidan, dính thắng lưỡi) hoặc não bộ (viêm màng não, dị tật não bẩm sinh,...) mà gia đình không biết.

- Dấu hiệu sớm của tự kỷ: Ở một số trẻ 2 tuổi, chậm nói là dấu hiệu sớm khi mắc các bệnh lý về thần kinh như rối loạn phổ tự kỷ (ASD), bại não hoặc hội chứng DOWN. 

- Thiếu sự quan tâm từ bố mẹ, gia đình: Bố mẹ quá nghiêm khắc với trẻ hoặc quá bận rộn, không dành thời gian quan tâm, trò chuyện cùng trẻ, có thể là nguyên nhân góp phần dẫn đến chậm nói ở con.

Khi nhận thấy trẻ 2 tuổi chưa biết nói, mẹ không nên chủ quan mà cần can thiệp từ sớm bởi đây là một tình trạng nguy hiểm. Chậm nói không ảnh hưởng đến sức khỏe nhưng lại tác động rất lớn đến tương lai về sau của trẻ. Như gặp các vấn đề khi giao tiếp: nói ngọng, nói lắp,...

4. Trẻ 2 tuổi chậm nói phải làm sao

Chậm nói ở trẻ không nguy hiểm tuy nhiên cần được can thiệp sớm. Bởi chậm phát triển ngôn ngữ có thể liên quan đến nhiều vấn đề sức khỏe tâm lý, bệnh lý khác và càng để kéo dài thì việc điều trị sẽ gặp khó khăn, hiệu quả đạt được không cao.

Đồng hành cùng mẹ và trẻ, BioAmicus gợi ý cho mẹ một số lời khuyên hỗ trợ cải thiện tình trạng chậm nói của trẻ 2 tuổi:

4.1. Quan sát để xác định tình trạng chậm nói ở trẻ

Hầu hết những dấu hiệu chậm nói về hành vi, ngôn ngữ giao tiếp của trẻ, mẹ có thể dễ dàng quan sát và phát hiện được. Trong khi trẻ 2 tuổi chậm nói có thể cải thiện tốt hơn hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, nên mẹ cần chú ý con thường xuyên để xác định mức độ tình trạng này. Từ đó, xây dựng các biện pháp can thiệp sớm và phù hợp với độ tuổi, sở thích, nguyên nhân, mức độ của trẻ.

4.2. Thêm vào thực đơn các chất dinh dưỡng bổ ích, đặc biệt là DHA

Bổ sung vào thực đơn của trẻ các chất dinh dưỡng tốt cho não bộ, đặc biệt là DHA

Mẹ cần đặc biệt thêm vào thực đơn hàng ngày cho trẻ một số dưỡng chất đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển ngôn ngữ. Bao gồm:

- Thực phẩm giàu Acid folic bổ sung cho trẻ có thể tạo điều kiện thuận lợi phát huy khả năng giao tiếp tốt hơn, đặc biệt trong phát triển ngôn ngữ. Một số rau xanh mẹ có thể thêm vào thực đơn như bông cải xanh, bí đao, nấm,...

- Acid béo Omega-3 sẽ giúp cải thiện đáng kể chỉ số thông minh IQ, khả năng nhận thức, trí nhớ cũng như sự tập trung ở trẻ. Đặc biệt là DHA, mang đến nhiều lợi ích cho quá trình chữa chậm nói ở trẻ 2 tuổi. Có thể cho trẻ ăn cá hồi, cá ngừ, cá thu, hạnh nhân, óc chó, trái cây,...

- Nguyên tố vi lượng: Sắt, Kẽm, Canxi là dưỡng chất có trong thịt đỏ, thịt nạc, sữa, trứng,... nên cung cấp qua bữa ăn cho trẻ chậm nói. Việc thiếu hụt các nguyên tố này khiến trẻ có nguy cơ bị thiểu năng hay chậm phát triển về trí tuệ, suy dinh dưỡng gây ảnh hưởng đến cuộc sống sau này.

4.3. Dành nhiều thời gian hơn cho con

Bố mẹ nên trò chuyện với con mỗi ngày, giúp trẻ tiếp thu vốn từ vựng mới và kích thích khả năng nói của trẻ. Ngoài ra, mẹ có thể nô đùa, chơi cùng con một số trò chơi theo sở thích của trẻ như lắp ghép xếp hình, chơi xe ô tô, tô màu vẽ tranh,… Gợi ý cho con cách phân biệt màu sắc, hình dạng của đồ chơi và tên gọi của chúng, tạo hứng thú cho trẻ chủ động giao tiếp.

Sự đồng hành của gia đình góp phần rất lớn giúp trẻ 2 tuổi chậm nói cải thiện tốt nhất. Đây cũng là lý do BioAmicus phát động chiến dịch 24h bên con từ tháng 11/2023, nhắc nhở cha mẹ dành nhiều thời gian hơn để ở bên con, vì một thế hệ trẻ em Việt Nam khỏe thể chất mạnh tinh thần.

BioAmicus DHA - Dưỡng chất nuôi dưỡng bộ não từ những ngày đầu đời

BioAmicus Omega-3 DHA hỗ trợ phát triển não bộ

DHA là Omega-3 phổ biến nhất trong não bộ. Cũng là dưỡng chất cần thiết nhất cho sự phát triển thần tốc của não bộ và khả năng ngôn ngữ trong 2 năm đầu đời. DHA được các chuyên gia khuyên bổ sung cho trẻ ngay từ 1000 ngày đầu tiên. Trong đó, sản phẩm BioAmicus DHA được đánh giá là phù hợp với trẻ sơ sinh, trẻ sinh non, thiếu tháng do: 

- Thành phần DHA siêu tinh khiết không chỉ đáp ứng mà còn vượt qua các tiêu chuẩn khắt khe nhất trên thế giới. BioAmicus DHA lại có hàm lượng DHA và EPA cao, siêu cô đặc.

- Cung cấp Omega-3 tồn tại dưới dạng Triglyceride, hấp thu tốt hơn đến 70% so với dạng dùng phổ biến trên thị trường Ethyl Ester.

- Công thức mùi tự nhiên, vị ngon dẫn đầu thị trường khi khử mùi tanh của cá nhờ công nghệ “hộp đen” độc quyền. Hương cam và vị ngọt nhẹ từ BioAmicus DHA tạo cảm giác hào hứng cho trẻ ngay từ lần thử đầu tiên.

- Không chứa thành phần gây dị ứng hay biến đổi gen nên mẹ có thể tin tưởng dùng cho cả trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và cả trẻ sinh non.

Dựa vào những biểu hiệu chậm nói ở trẻ 2 tuổi trên, mẹ có thể nhận biết và quan sát thêm để xác định chính xác tình trạng của con, quan tâm con nhiều hơn. Cũng như bổ sung thêm cho trẻ các dưỡng chất nuôi dưỡng não bộ, đặc biệt là DHA càng sớm càng tốt. 

Mẹ có nhu cầu tìm hiểu thêm những kiến thức chậm nói ở trẻ nhỏ nói riêng và thông tin hữu ích giúp gìn giữ sức khỏe trẻ nói chung, hãy gọi tới tổng đài 1900 636 985 của BioAmicus. Hoặc điền thông tin trên website BioAmicus để nhận sự tư vấn miễn phí từ các dược sĩ chuyên môn.