Mẹo chữa nói lắp cho trẻ tại nhà – Hiệu quả, đơn giản, dễ áp dụng

Nói lắp ở trẻ khiến nhiều cha mẹ lo lắng, không biết con có thể tự hết hay cần can thiệp đặc biệt. Thực tế, có những mẹo dân gian đơn giản, dễ áp dụng có thể giúp trẻ cải thiện khả năng giao tiếp. Cùng BioAmicus tìm hiểu ngay những mẹo chữa nói lắp cho trẻ hiệu quả trong bài viết dưới đây!

1. Thế nào là nói lắp?

Nói lắp là tình trạng nói không rõ ràng, bị ngắt quãng, âm hoặc từ bị lặp lại khiến tốc độ nói quá nhanh hoặc quá chậm. Nói lắp thường xuất hiện ở trẻ trong độ tuổi 18-24 tháng và có xu hướng thường kéo dài đến 5 tuổi.

Khảo sát trên Webmd chỉ ra: Cứ 20 trẻ thì có 1 trẻ bị nói lắp và theo Quỹ Nói lắp, khoảng 1% dân số thế giới bị nói lắp.

Nhiều mẹ thắc mắc: Khi nào trẻ hết nói lắp? Tình trạng này có thể xuất hiện rồi biến mất, kéo dài vài tuần hoặc vài năm. Hầu hết trẻ em (50%-80%) sẽ hết nói lắp khi dậy thì. Tuy nhiên, đối với một số trẻ, nói lắp trở thành một tình trạng suốt đời, gây ra nhiều vấn đề ở trường học và cuộc sống trưởng thành, bao gồm các vấn đề về lòng tự trọng và giao tiếp với người khác

Một số biểu hiện của nói lắp có thể giúp mẹ xác định nhanh bao gồm:

• Trẻ lặp lại âm đầu hoặc từ đầu nhiều lần, ví dụ: “C-c-con muốn…”, “Mẹ mẹ mẹ ơi…”
• Trẻ kéo dài một âm khi nói, chẳng hạn: “Con muốnnnn ăn kẹo”.
• Trẻ có thể bị "mắc kẹt" giữa câu, không thể phát âm tiếp trong vài giây
• Trẻ cố gắng thay thế từ khó bằng một từ khác hoặc im lặng vì sợ bị nói lắp
• Câu nói của trẻ có nhịp điệu không đều, có thể dừng lại hoặc bị ngắt quãng bất thường.

Kèm theo đó có thể là những biểu hiện sau:

• Nháy mắt liên tục.
• Rung môi hoặc hàm.
• Tics trên khuôn mặt (các hành động như nháy mắt, gật hay lắc đầu liên tục không kiểm soát).
• Bàn tay nắm chặt.

Nói lắp thường gặp ở trẻ 2-5 tuổi

2. Nguyên nhân trẻ nói lắp

Nói lắp ở trẻ có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm:

• Phát triển ngôn ngữ chưa hoàn thiện: Trẻ 2-5 tuổi đang học nói, chưa kiểm soát tốt tốc độ và cách diễn đạt.
• Di truyền: Nếu trong gia đình có người thân mắc chứng nói lắp thì tỷ lệ trẻ bị nói lắp sẽ cao hơn so với những trẻ khác.
• Bất thường trong hoạt động não bộ: Một số nghiên cứu cho thấy sự khác biệt trong cách não bộ điều khiển lời nói có thể dẫn đến nói lắp.
• Căng thẳng, lo lắng: Khi trẻ bị áp lực hoặc sợ hãi, tình trạng nói lắp có thể nặng hơn.
• Chấn thương tâm lý: Những sự kiện gây sốc, sợ hãi có thể khiến trẻ bắt đầu nói lắp hoặc nói lắp nặng hơn.
• Kỳ vọng quá cao từ cha mẹ: Nếu trẻ bị ép phải nói nhanh, nói rõ khi chưa sẵn sàng, có thể dẫn đến nói lắp.
• Bắt chước người nói lắp: Trẻ có thể vô thức nói lắp khi tiếp xúc với người khác có tình trạng này.
• Giao tiếp quá nhanh hoặc gián đoạn: Nếu môi trường xung quanh quá vội vã, trẻ có thể gặp khó khăn trong việc sắp xếp suy nghĩ trước khi nói.

Các mẹo chữa nói lắp cho trẻ tại nhà tập trung giải quyết các nguyên nhân trẻ nói lắp, hoặc là các bài tập luyện cơ miệng, trau dồi vốn từ vựng để trẻ nói năng lưu loát hơn.

3. Mẹo chữa nói lắp cho trẻ tại nhà

3.1  Luyện tập cơ miệng cho trẻ

Việc luyện cơ miệng cho trẻ giúp cải thiện khả năng phát âm cũng như kiểm soát sự hoạt động của lưỡi, mỗi và hàm. Từ đó hỗ trợ việc điều trị nói lắp, tăng khả năng phát âm của trẻ, giảm ngắt quãng khi nói.

Các bài tập cơ miệng có hiệu quả cho trẻ từ 3 tuổi trở lên.

Mẹ cùng bé luyện tập cơ miệng

Dưới đây là những bài tập cơ miệng phổ biến nhất:

• Bài tập môi: cho bé chu môi, mím chặt rồi thả lỏng ra khoảng 10 giây, lặp lại từ 8-10 lần.
• Bài tập lưỡi: cho bé di chuyển lưỡi sang trái phát, lên xuống hoặc đưa ra ngoài giữ vài giây, lặp lại khoảng 10 lần.
• Bài tập thổi: cho bé thổi bong bóng hoặc ống hút, giúp tăng lực cơ miệng
• Cười và nói lớn: cho trẻ cười rộng miệng, phát âm những nguyên âm rõ ràng để luyện môi và cơ miệng khi nói.

Lưu ý: Nên cho bé thực hiện mỗi bài tập trên kéo dài từ 5-10 phút, lặp lại 2-3 lần mỗi ngày.

3.2  Tạo không gian nói chuyện thoải mái cho trẻ

Việc tạo không gian cho trẻ thoải mái nói chuyện giúp tâm lý của trẻ không bị gò bó, tự ti hay sợ hãi bị phán xét. Từ đó giúp bé tự tin hơn thể hiện cảm xúc, suy nghĩ qua lời nói, góp một phần rất lớn vào việc điều chỉnh tâm trạng và điều trị nói lắp ở trẻ.

Cụ thể:

• Mẹ có thể khơi gợi bé nói, bày tỏ cảm xúc bằng những câu chuyện cổ tích hay đời sống hằng ngày.
• Tránh những nơi có tiếng ồn ( TV, thiết bị điện tử) làm phân tâm sự tập trung của bé khi nói chuyện
• Tránh tạo áp lực, hối thúc bé. Hãy kiên nhẫn để bé một chút thời gian để bày tỏ suy nghĩ.
• Tạo thói quen để mẹ và bé nói chuyện hằng ngày như : trò chuyện trước khi ngủ, buổi sáng hay khuyến khích bé kể về một ngày ở trường ra sao,...
• Hãy để bé cảm thấy tự do, thoải mái khi được nói ra mà không có cảm giác bị phán xét.

Tạo môi trường thoải mái, tự do để trẻ học nói

3.3  Cho trẻ ngậm hạt đậu xanh

Ngậm hạt đậu xanh để luyện nói là mẹo dân gian chữa nói lắp, giúp điều chỉnh hơi thở và giúp lưỡi linh hoạt hơn. 

Mỗi ngày, mẹ cho trẻ ngậm 1-2 hạt đậu xanh dưới lưỡi trong khoảng 5-10 phút. Đồng thời hướng dẫn trẻ giữ hạt đậu mà vẫn nói chuyện một cách bình thường. 

3.4  Lăn trứng gà luộc

Việc lăn trứng gà luộc lên các vùng huyệt đạo ở mặt và cổ giúp điều chỉnh hơi thở, cơ mặt trẻ được thư giãn từ đó tạo cho trẻ cảm giác thoải mái khi nói chuyện, giảm nói lắp.

Các mẹ luộc một quả trứng, để nguội bớt. Sau đó lăn trứng nhẹ nhàng theo vòng tròn từ dưới cằm lên vùng miệng, má và cổ từ 5-10 phút. Để đạt hiệu quả cao, mẹ có thể làm mỗi ngày trước khi tập nói hoặc khi trẻ thấy căng thẳng.

Đặc biệt lưu ý, phương pháp này áp dụng cho trẻ từ 3 tuổi trở lên và tránh dùng trứng quá nóng làm bỏng trẻ.

3.5  Trò chuyện với trăng

Vào đêm rằm, các mẹ có thể cho trẻ đứng dưới ánh trăng, chắp tay và nói một đoạn văn hoặc bài thơ đã chuẩn bị sẵn. Hoặc khuyến khích trẻ thử trò chuyện với trăng hoặc kể một câu chuyện ngắn để trẻ xem trăng như một người bạn kích thích trẻ nói nhiều hơn, tự tin hơn.

Bởi theo dân gian, người xưa tin rằng ánh trăng giúp trẻ “hấp thụ” sự trôi chảy trong lời nói, giảm nói lắp. Lặp lại điều này trong vài tháng để giúp trẻ nói chuyện tự tin và trôi chảy hơn.

3.6  Luyện nói theo nhịp trống

Âm thanh nhịp trống giúp trẻ tập trung vào việc phát âm, đồng bộ giữa lời nói và nhịp điệu từ đó điều chỉnh được tốc độ nói cũng như giảm tình trạng nói ngắt quãng của trẻ.

Các mẹ có thể sử dụng bộ trống nhỏ hoặc nhạc nền có nhịp điệu ổn định như: nhạc với nhịp điệu 4/4, nhạc không lời có nhịp độ ổn định, nhạc violin hoặc piano với nhịp chậm...

Để trẻ luyện nói theo tiếng trống, điệu nhạc

Thường phương pháp này phù hợp với trẻ từ 4 hoặc  5 tuổi trở lên. Đặc biệt tránh dùng những nhịp trống hoặc nhạc quá nhanh khi trẻ mới bắt đầu luyện tập vì có thể gây mất sự đồng bộ giữa lời nói và nhịp điệu.

4. Có phương pháp chữa nói lắp toàn diện không?

Hiện nay không có một phương pháp chữa nói lắp toàn diện, cũng chưa có một loại thuốc đặc trị nào có thể chữa trị hoàn toàn tình trạng nói lắp. Các phương pháp phổ biến bao gồm sự kết hợp của các phương pháp trị liệu ngôn ngữ, kiểm soát cảm xúc, tâm lý và những bài luyện tập phát âm.

Việc điều trị nói lắp cho trẻ cần sự kiên nhẫn và phối hợp của cả ba mẹ và bé. Nếu áp dụng đúng cách, trẻ hoàn toàn có thể có khả năng nói như người thường.

Hi vọng với bài viết trên, mẹ đã có thể áp dụng những mẹo chữa nói lắp cho trẻ ngay tại nhà. Nếu mẹ cần thêm sự hỗ trợ hoặc có bất kỳ thắc mắc nào, đừng ngần ngại liên hệ với hotline 1900 636 985 hoặc ghé để lại thông tin tại website BioAmicus để được tư vấn 24/7.