Trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng: Nguyên nhân và giải pháp

Trẻ biếng ăn kéo dài khiến trẻ thấp còi, suy dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ. Vậy trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng do đâu, và cách khắc phục tình trạng này như thế nào? Hãy cùng chuyên gia Bioamicus giải đáp chi tiết qua bài viết dưới đây.

1. Nguyên nhân dẫn đến biếng ăn suy dinh dưỡng ở trẻ

Suy dinh dưỡng là hậu quả của biếng ăn kéo dài, và khi suy dinh dưỡng không được điều trị đúng cách lại càng khiến trẻ mệt mỏi, chán ăn hơn, tạo thành một vòng luẩn quẩn, khiến trẻ bị suy nhược.

Theo một nghiên cứu của Viện dinh dưỡng Quốc gia, trẻ suy dưỡng do biếng ăn chiếm tỷ lệ rất cao lên tới 45,9 – 57,7%. Có thể thấy, biếng ăn là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra suy dinh dưỡng ở trẻ em.

Biếng ăn và suy dinh dưỡng là vòng luẩn quẩn bệnh lý kéo dài, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ. Cần xác định đúng nguyên nhân để cắt đứt vòng luẩn quẩn thì trẻ mới nhanh ăn uống và phát triển trở lại.

Một số nguyên nhân gây nên tình trạng biếng ăn kéo dài, dẫn đến suy dinh dưỡng ở trẻ như sau:

Yếu tố tâm lý

• Thói quen ăn uống sai lầm: Trẻ bị ép ăn quá mức, dẫn đến việc sợ hãi hoặc áp lực khi ăn, từ đó trẻ biếng ăn và kém hấp thu dưỡng chất.
• Yếu tố môi trường: Trẻ dễ mất tập trung nếu ăn ở nơi ồn ào, hoặc không có sự gắn kết với cha mẹ trong bữa ăn.

Trẻ đang gặp vấn đề về sức khỏe

• Nhiễm trùng hoặc bệnh lý mãn tính: Các bệnh về đường tiêu hóa, hô hấp, nhiễm khuẩn hoặc dị ứng thức ăn có thể làm giảm sự thèm ăn. Nếu trẻ không được thăm khám, phát hiện và điều trị kịp thời, trẻ sẽ biếng ăn kéo dài, suy giảm miễn dịch, thậm chí suy dinh dưỡng thấp còi.
• Thiếu vi chất dinh dưỡng: Thiếu sắt, kẽm, vitamin D có thể làm giảm cảm giác thèm ăn. Nếu mẹ không bổ sung đầy đủ vi chất, tình trạng biếng ăn kéo dài trong thời gian dài sẽ khiến trẻ suy dinh dưỡng và những vấn đề sức khỏe khác.

Chế độ ăn uống không hợp lý

• Chế độ ăn thiếu cân bằng: Trẻ không được bổ sung đầy đủ các nhóm dinh dưỡng, ăn không đủ năng lượng, thiếu chất đạm, vitamin và khoáng chất sẽ gây thiếu hụt dưỡng chất cần thiết.
• Thực đơn không hấp dẫn: Bữa ăn nhàm chán, các món ăn cứ lặp đi lặp lại, khiến trẻ không hào hứng khi tới bữa ăn.

2. Phân độ suy dinh dưỡng ở trẻ biếng ăn

Suy dinh dưỡng thường được chia thành 3 mức độ, bao gồm:

• Suy dinh dưỡng Độ I: Trọng lượng cơ thể trẻ còn 70 – 80% so với cân nặng tiêu chuẩn cùng độ tuổi. Lớp mỡ dưới da của trẻ mỏng, chưa có dấu hiệu rối loạn tiêu hóa.
• Suy dinh dưỡng Độ II: Trẻ nặng bằng khoảng 60 – 70% so với cân nặng tiêu chuẩn. Không có lớp mỡ dưới da, gầy gò và bị rối loạn tiêu hóa từng đợt.
• Suy dinh dưỡng Độ III: Cân nặng của trẻ nhỏ hơn 60% cân nặng tiêu chuẩn. Đây là giai đoạn cực kỳ nguy hiểm, trẻ có thể bị phù, theo cơ…  Mẹ cần cho trẻ thăm khám bác sĩ để có phương pháp điều trị thích hợp.

3. Hậu quả trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng kéo dài?

Những ảnh hậu quả của biếng ăn suy dinh dưỡng đều khá nghiêm trọng. Ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển bình thường của trẻ.

3.1 Suy giảm miễn dịch

Một tổng quan tài liệu có hệ thống từ 245 nghiên cứu nhất trí rằng: khả năng miễn dịch bẩm sinh và miễn dịch thu được đều suy giảm do suy dinh dưỡng. Gồm: giảm chức năng hàng rào biểu mô của da và ruột, giảm hoạt động diệt hại khuẩn của bạch cầu hạt, giảm nồng độ IgA hòa tan trong nước bọt và nước mắt, teo tổ chức lympho… [2,3]

Rối loạn chức năng miễn dịch có thể trực tiếp thúc đẩy các quá trình bệnh lý trong suy dinh dưỡng. Như làm trẻ kém hấp thu, rối loạn điều hòa hormone tăng trưởng và trục HPA và dễ bị nhiễm trùng hơn.

Suy giảm miễn dịch khiến trẻ hay ốm vặt, rối loạn tiêu hóa, chán ăn

3.2  Tăng nguy cơ béo phì, bệnh tim và tiểu đường

Trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng có thể phải chịu nhữn ảnh hưởng lâu dài như: nguy cơ béo phì, bệnh tim và tiểu đường cao hơn [4,5].

• Một nghiên cứu trên 50 trẻ ở Brazil cho thấy: các bé trai suy dinh dưỡng sớm sẽ tăng thêm 5% khối lượng chất béo trong vòng 3 năm so với những bé khỏe mạnh.
• Nghiên cứu bổ sung cho thấy 21% trẻ bị thấp còi ở Brazil có huyết áp cao so với dưới 10% trẻ không bị thấp còi [6].
• Các nhà nghiên cứu chứng minh rằng, tình trạng thiếu dinh dưỡng khi còn nhỏ có thể ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất, tăng khả năng mắc bệnh mãn tính cao sau này. [5]

3.3 Chậm phát triển thể chất

Vòng tròn bệnh lý biếng ăn – suy dinh dưỡng kéo dài là nguyên nhân chủ yếu gây thiếu hụt dưỡng chất, rối loạn tăng trưởng ở trẻ. Cơ thể thiếu hụt nguyên liệu để xây dựng các cơ quan.

Đặc biệt, khi thiếu canxi và vitamin D để phát triển xương, thiếu hormone phát triển thể chất như GH, hormone tuyến giáp). Dẫn đến trẻ còi cọc, nhẹ cân và thấp bé hơn hẳn những trẻ khỏe mạnh.

Ngoài ra, trẻ còn chậm hoàn thiện cơ quan như mắt kém do thiếu vitamin A, thiếu máu do thiếu sắt, teo cơ teo tuyến do thiếu protein…

3.4 Chậm phát triển trí tuệ

Trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng, cơ thể không được cung cấp đủ các chất cần thiết cho não bộ trong 6 năm đầu đời như: Omega 3, Omega 6, sắt, taurin, chất béo…  Kết quả là điểm trí tuệ thua kém hơn hẳn những trẻ khỏe mạnh, ăn uống và phát triển bình thường.

Các biểu hiện chậm phát triển trí tuệ thường gặp khi bé bị thiếu dưỡng chất gồm: chậm nói, trí nhớ kém, lờ đờ không tập trung…

Trẻ chậm phát triển trí tuệ do thiếu dinh dưỡng cần thiết cho não bộ

4. Thực đơn cho trẻ biếng ăn suy sinh dưỡng

Nguyên tắc vàng trong điều trị suy dinh dưỡng của trẻ là chế độ ăn khoa học, gồm : bổ sung đầy đủ dưỡng chất và lựa chọn thực phẩm phù hợp. Cụ thể được đề cập dưới đây:

4.1. Những dưỡng chất cần thiết cho trẻ

Tất cả trẻ nhỏ, kể cả trẻ biếng ăn, luôn cần được bổ sung đầy đủ 4 nhóm chất dinh dưỡng. Bao gồm: chất đạm, chất béo, protein, vitamin và khoáng chất.

Tuy nhiên có một số nhóm chất dù rất cần thiết cho tình trạng suy dinh dưỡng biếng ăn nhưng lại hay bị “bỏ quên”, cần được tăng cường bổ sung:

Tăng Lipid (dầu mỡ): trẻ nhỏ đang trong giai đoạn phát triển, đặc biệt là khi tập bò, tập đi… nên cần rất nhiều năng lượng. Mà lipid chính là nguồn năng lượng dồi dào nhất cho bé.

Ngoài ra, lipid còn là dung môi hòa tan các viatmin tan trong dầu. Nghĩa là chỉ khi có lipid thì vitamin mới được hòa tan và hấp thu vào cơ thể.

Tăng lipid trong chế độ ăn của trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng

Vitamin và khoáng chất cần thiết gồm: 

• Vitamin D và Canxi giúp tăng cường phát triển hệ xương. Giúp xương của trẻ luôn chắc khỏe và nhanh chóng đạt chiều cao tiêu chuẩn.
• Kẽm: tăng cảm giác ăn ngon miệng, tăng hấp thu chất dinh dưỡng. Đồng thời, kích thích phát triển chiều cao của trẻ. Thiếu kẽm làm giảm vị giác, rối loạn tiêu hóa gây biếng ăn và suy dinh dưỡng kéo dài.
• Vitamin A có vai trò tăng cường miễn dịch, giảm nguy cơ nhiễm khuẩn. Và đặc biệt quan trọng trong việc tạo sắc tố võng mạc để trẻ có đôi mắt tinh anh.

Bên cạnh đó, mẹ cũng cần tăng cường bữa ăn của bé lên 5 – 6 bữa, thay vì 3 bữa. Để trẻ tiếp nhận thức ăn dễ dàng hơn và luôn đủ năng lượng trong cả ngày.

4.2. Các loại thực phẩm cho trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng

Những thực phẩm hàng ngày cần bổ sung đều đặn cho trẻ là: bột, gạo, thịt bò, hải sản, các loại rau của quả như cà rốt, đu đủ, bí ngô…

• Gạo, khoai tây.
• Thịt: gà, lợn, bò, tôm, cua, cá, trứng.
• Dầu, mỡ. Ưu tiên dầu thực vật như: dầu oliu, dầu óc chó… Bằng cách cho 1 – 2 thìa cafe dầu ăn vào món ăn vừa chế biến, trộn đều.
• Sữa bột giàu năng lượng cần bổ sung theo hướng dẫn của bác sĩ nhi khoa.
• Đặc biệt, với trẻ dưới 6 tháng tuổi, thì thực phẩm quan trong nhất là sữa mẹ. Nên cần đảm bảo trẻ bú đủ lượng sữa cần thiết trong 1 ngày.

4.3. Men vi sinh 10 chủng BioAmius Complete – Giải pháp hàng đầu cho trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng

Chế độ dinh dưỡng hợp lý, đầy đủ nhóm chất nhưng trẻ lại không hấp thu được thì đều vô nghĩa. Vì thế, không chỉ là bổ dinh dưỡng mà tăng cường sức khỏe hệ tiêu hóa cũng rất quan trọng. Bao gồm: bổ sung lợi khuẩn, tăng cường hấp thu cho trẻ. Điều này lý giải vì sao nên sử dụng men vi sinh đa chủng BioAmicus Complete cho con.

Men vi sinh đa chủng BioAmicus Complete – Cải thiện hiệu quả biếng ăn suy dinh dưỡng ở trẻ

Thứ nhất, BioAmiucs Complete chứa tới 10 chủng lợi khuẩn và 1 tỷ lợi trong mỗi liều. Giúp bổ sung và duy trì số lượng cũng như sự đa dạng của hệ vi sinh đường ruột. Đồng thời, cạnh tranh thức ăn, môi trường sống và tiết ra độc tố để tiêu diệt hại khuẩn. Không cho chúng có cơ hội sinh sôi.

Thứ 2, các lợi khuẩn trong men 10 chủng giúp tiêu hóa thức ăn nhanh. Vừa ngăn ngừa đầy hơi, khó tiêu. Vừa tăng cường khả năng hấp thu chất dinh dưỡng của trẻ. Đảm bảo rằng: dinh dưỡng từ ruột sẽ được hấp thu vào máu và đến các hệ cơ quan để phát huy tác dụng.

Thứ 3, nâng cao sức đề kháng bằng cách tăng cường hoạt động của các tế bào miễn dịch ở ruột. Củng cố hàng rào bảo vệ tự nhiên của cơ thể trẻ. Đặc biệt là ngăn ngừa các bệnh lý nhiễm khuẩn tiêu hóa, nhiễm khuẩn hô hấp do vi khuẩn có hại gây ra.

5. Biện pháp ngăn ngừa biếng ăn suy dinh dưỡng

WHO khuyến cáo rằng: Tối ưu hóa dinh dưỡng trong giai đoạn 1000 ngày đầu đời, kể từ khi thụ thai cho đến khi được 2 tuổi là cực kỳ quan trọng. Quyết định sự phát triển toàn diện của trẻ trong suốt phần đời còn lại và ngăn ngừa biếng ăn suy dưỡng.

5.1 Cho trẻ bú sữa mẹ ít nhất 6 tháng đầu đời

Sữa mẹ chứa hơn 300 thành phần khác nhau và thay đổi theo độ tuổi của bé. Đảm bảo đáp ứng đầy đủ nhu cầu dinh dưỡng của trẻ trong suốt 6 tháng đầu đời.

Thêm vào đó, hệ miễn dịch của trẻ chủ yếu nhận từ mẹ thông qua việc bú sữa. Nếu cho bé cai sữa quá sớm, không chỉ khiến trẻ thiếu dinh dưỡng. Mà còn là nguyên nhân gây giảm sức đề kháng, giảm hàng rào bảo vệ tự nhiên. Lý do khiến trẻ hay ốm yếu, biếng ăn và suy dinh dưỡng.

Vì vậy, cần thiết cho con bú sữa mẹ hoàn toàn trong ít nhất 6 tháng đầu đời. Nếu có thể hãy kéo dài từ 18 – 24 tháng tuổi.

Trong trường hợp mẹ không đủ sữa, có thể cho con bú nhờ mẹ khác hoặc thay thế bằng sữa công thức phù hợp cho theo độ tuổi.

5.2 Không cho bé ăn dặm quá sớm

Theo khảo sát, hơn 54% các mẹ cho trẻ ăn dặm sớm trước 6 tháng. Trong đó, có khoảng 16,3% trẻ được cho ăn dặm trước 4 tháng và 38,3% trong khoảng 4-5 tháng. [7]

Và đến 90% bà mẹ nghĩ rằng con mình đã đủ lớn để ăn dặm trước 6 tháng tuổi. Mà không biết rằng, trước 6 tháng con không thể tiêu hóa bất kỳ thứ gì ngoài sữa mẹ, kể cả sữa công thức. Vì chúng có thể làm thay đổi vĩnh viễn hệ vi sinh đường ruột của con.

Ăn dặm khi mới được 4, 5 tháng không chỉ khiến con biếng ăn suy dinh dưỡng. Mà còn gây ra các bệnh lý tiêu hóa cho trẻ như viêm ruột hoại tử, bệnh tiêu chảy và dị ứng.

Tóm lại, mẹ chỉ chỉ nên cho con ăn dặm khi đủ 6 tháng tuổi. Có thể cho con dùng thêm sữa công thức khi sữa mẹ không đủ. Tuy nhiên cần kết hợp bổ sung men vi sinh đa chủng để đảm bảo sự đa dạng hệ vi khuẩn đường ruột của trẻ.

Cho trẻ bú ít nhất 6 tháng và tránh ăn dặm sớm

5.3 Chế độ ăn hợp lý

Để giảm nguy cơ biếng ăn suy dinh dưỡng ở trẻ em, trước hết phải đảm bảo chế độ ăn khoa học. Dựa trên những mẹo chăm sóc trẻ dưới đây:

• Cung cấp đủ 4 nhóm chất ngay từ khi trẻ bắt đầu ăn dặm. Không chỉ đa dạng món ăn mà cần đa dạng cả nhóm chất.
• Chia nhỏ cữ bú, tránh cho trẻ bú hoặc ăn quá nhiều cùng lúc.
• Trình bày món ăn đẹp mắt, thu hút sự chú ý của trẻ.
• Không ép con ăn khi con đã từ chối.

5.4 Tăng cường sức đề kháng

Nâng cao sức đề kháng là tăng khả năng tự bảo vệ của trẻ. Ngăn không cho virus, vi khuẩn tấn công gây bệnh lý kéo dài. Các biện pháp tăng sức đề kháng cho trẻ nhỏ gồm:

• Đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc. Thường là 12 – 16 tuổi với trẻ từ 0 – 12 tháng tuổi và từ 11 – 14 giờ với trẻ 1 – 2 tuổi.
• Cho trẻ vận động nhiều hơn. Bằng cách chơi cùng và khích lệ trẻ lật, bò, đi và chạy nhảy nhiều hơn.
• Tiêm chủng đầy đủ các loại vaccin cho trẻ là cách tốt nhất để bảo vệ trẻ khỏi các bệnh lý nguy hiểm. Cũng là cách để ngăn những bệnh lý ngày trở thành nguyên nhân khiến trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng.
• Bổ sung men đa chủng mỗi ngày để nâng cao sức khỏe hệ tiêu hóa. Và đảm bảo hàng rào lợi khuẩn hoạt động tốt.

Trẻ biếng ăn suy dinh dưỡng là đề bài khó giải của mọi bậc cha mẹ. Cách tốt nhất để cải thiện tình trạng này là chế độ ăn khoa học và đảm bảo hệ tiêu hóa khỏe mạnh cho trẻ. Nếu mẹ còn băn khoăn nào về vấn đề này, hãy liên hệ ngay đến hotline 1900 63 69 85 hoặc chat trực tiếp trên website bioamicus để được Dược sĩ chuyên môn giàu kinh nghiệm hỗ trợ.