Trẻ bị rối loạn tiêu hóa phải làm sao? Khi nào cần đưa đến bác sĩ?

Rối loạn tiêu hóa là một trong những vấn đề hay gặp ở trẻ nhỏ và trẻ sơ sinh. Tình trạng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ mà còn gây áp lực lên tâm lý ba mẹ. Trong bài viết này, BioAmicus sẽ cùng mẹ khám phá các biện pháp để giúp trẻ vượt qua tình trạng rối loạn tiêu hóa.

1. Biểu hiện rối loạn tiêu hóa ở trẻ

Làm thế nào nhận biết trẻ bị rối loạn tiêu hóa để can thiệp kịp thời? Mẹ có thể dựa vào các biểu hiện của rối loạn tiêu hóa sau đây:

• Trẻ thường xuyên cảm thấy các cơn kích thích, đau bụng âm ỷ hoặc quặn lên từng cơn
• Nôn hoặc buồn nôn, trẻ nôn ngay sau khi ăn
• Đi ngoài phân lỏng hoặc phân có nhầy, có máu
• Con đi vệ sinh táo lỏng thất thường, đi ngoài phân sống
• Chướng bụng, tức bụng nhiều ngày, bụng cứng, đầy chướng
• Quấy khóc, bỏ ăn, bỏ bú

Các triệu chứng trên có thể diễn ra liên tục trong 2-3 ngày hoặc chỉ xảy ra trong ngày và lặp lại sau 2-3 hôm. 

2. Trẻ bị rối loạn tiêu hóa phải làm sao?

Trẻ bị rối loạn tiêu hóa, các bậc cha mẹ thường có tâm lý lo lắng, mong muốn cải thiện thật nhanh chóng các triệu chứng ở trẻ. Tuy nhiên, chuyên gia BioAmicus khuyên mẹ hãy bình tĩnh, thực hiện theo các bước sau:

Bước 1: Xác định và điều trị sớm các trường hợp cấp tính

Điều đầu tiên cha mẹ cần làm chính là xác định các biểu hiện cấp tính ở trẻ, bao gồm: Nôn, sốt cao, co giật, tiêu chảy cấp, mất nước, xuất huyết tiêu hóa…

Nếu có, hãy nhanh chóng bù nước, điện giải, hạ sốt cho trẻ, đưa con đến các cơ sở y tế gần nhất để được điều trị.

Mẹ tuyệt đối không nên bỏ qua bước này, đôi khi, chỉ riêng việc mất nước do tiêu chảy đã có thể gây nguy hiểm cho tính mạng của trẻ.

Nhanh chóng xác định tình trạng cấp tính để xử lý kịp thời

Bước 2: Xác định nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa ở trẻ

Chỉ khi xác định được nguyên nhân, mẹ mới có được hướng xử lý đúng đắn, cải thiện hệ tiêu hóa và sức khỏe của trẻ.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến rối loạn tiêu hóa ở trẻ em. Trong đó, loạn khuẩn và nhiễm khuẩn đường ruột là nguyên nhân hàng đầu. 

Với trẻ nhỏ, sức đề kháng yếu, lợi khuẩn là hàng rào đầu tiên của giúp con chống lại độc tố, các tác nhân gây hại từ môi trường. Khi tỷ lệ giữa lợi khuẩn và hại khuẩn bị phá vỡ, bé rất dễ mắc phải các bệnh đường tiêu hóa. Nhẹ thì tiêu chảy, phân sống. Nặng thì nhiễm tả, lỵ, viêm đường tiêu hóa.

Ngoài ra, các nguyên nhân khác gây rối loạn tiêu hóa ở trẻ, có thể kể đến như:

• Thói quen sinh hoạt không đảm bảo vệ sinh
• Tình trạng sinh lý khi thay đổi môi trường sống
• Dị ứng thực phẩm như sữa, trứng, lạc hoặc hải sản
• Tình trạng rối loạn tiêu hóa chức năng: hội chứng ruột kích thích, tiêu chảy Celiac, đau bụng Migraine…
• Là hậu quả của tình trạng bệnh lý: viêm đại tràng, trào ngược dạ dày - thực quản, viêm loét dạ dày…

Cần xác định nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa ở trẻ

Bước 3: Từng bước cải thiện triệu chứng rối loạn tiêu hóa

Để cải thiện tình trạng rối loạn tiêu hóa, ba mẹ cần tập trung điều chỉnh toàn diện từ chế độ ăn, sinh hoạt đến việc hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột cho con. Những thay đổi nhỏ nhưng đúng cách sẽ giúp trẻ nhanh chóng phục hồi hệ tiêu hóa và hấp thu tốt hơn.

Điều chỉnh chế độ ăn uống hợp lý

Chế độ ăn đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong việc cải thiện rối loạn tiêu hóa ở trẻ. Mẹ nên:

• Chia nhỏ bữa ăn để hệ tiêu hóa của trẻ không bị quá tải, giúp hấp thu dưỡng chất tốt hơn.
• Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu như cháo, súp, bánh mì mềm, sữa chua, chuối chín, táo hấp…
• Hạn chế thức ăn nhiều dầu mỡ, đồ chiên rán, đồ ngọt, nước ngọt có gas,...
• Bổ sung đủ nước và dung dịch điện giải (nếu trẻ có tiêu chảy hoặc nôn nhiều) để tránh tình trạng mất nước.
• Không ép ăn khi trẻ đang mệt hay buồn nôn. Chỉ nên cho trẻ ăn từng ít một, tăng dần lượng ăn khi tình trạng ổn định.

Giữ vệ sinh an toàn thực phẩm

Rối loạn tiêu hóa ở trẻ có thể nhiễm khuẩn tiêu hóa do vi khuẩn hoặc virus. Vì vậy, ba mẹ cần đảm bảo vấn đề vệ sinh môi trường sống và an toàn thực phẩm khi chăm sóc trẻ rối loạn tiêu hóa:

• Đảm bảo rửa tay sạch bằng xà phòng trước khi chế biến thức ăn và trước khi cho trẻ ăn.
• Dụng cụ ăn uống, bình sữa, núm ti phải được tiệt trùng kỹ.
• Thức ăn cho trẻ cần được nấu chín kỹ, ăn ngay sau khi nấu, tránh để lâu ở nhiệt độ phòng.
• Tuyệt đối không cho trẻ dùng thực phẩm không rõ nguồn gốc, ôi thiu, nước chưa qua xử lý lọc hoặc đun sôi.

Duy trì vận động và sinh hoạt điều độ

Vận động giúp tăng nhu động ruột, thúc đẩy quá trình tiêu hóa và hấp thu dưỡng chất, hỗ trợ rất tốt cho trường hợp trẻ khó tiêu, chướng bụng, táo bón,... Mẹ hãy:

• Khuyến khích trẻ bò, chạy nhảy, chơi đùa mỗi ngày để kích thích tiêu hóa.
• Với trẻ lớn hơn, nên cho trẻ vận động ngoài trời ít nhất 30-60 phút mỗi ngày.
• Ngoài ra, cần duy trì giờ ăn - ngủ cố định, tránh để trẻ ăn quá khuya hoặc vừa ăn xong đã nằm ngay, vì điều đó dễ gây đầy bụng, khó tiêu.

Hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột

Hệ vi sinh đường ruột có vai trò rất quan trọng với chức năng tiêu hóa và sức khỏe của bé. Một trong những nguyên nhân phổ biến của rối loạn tiêu hóa là mất cân bằng hệ vi sinh - khi lợi khuẩn bị suy giảm, hại khuẩn tăng sinh. Để cải thiện, ba mẹ có thể:

• Bổ sung men vi sinh (probiotic) chứa các chủng lợi khuẩn như Lactobacillus hoặc Bifidobacterium giúp khôi phục hệ vi sinh và cải thiện nhu động ruột và khả năng tiêu hóa của bé.
• Kết hợp với prebiotic (chất xơ hòa tan có trong rau củ, hoa quả tươi, sữa mẹ,...) để nuôi dưỡng lợi khuẩn tự nhiên trong ruột.

Không tự ý dùng thuốc

Các loại thuốc như thuốc cầm tiêu chảy, thuốc nhuận tràng hay men tiêu hóa,... đều cần có chỉ định của bác sĩ hoặc dược sĩ. Ba mẹ tuyệt đối không nên tự ý cho trẻ sử dụng vì có thể khiến tình trạng rối loạn tiêu hóa diễn tiến phức tạp hơn, thậm chí ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe đường ruột của con.

Mỗi nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa sẽ cần hướng xử trí riêng, thay vì lạm dụng thuốc, ba mẹ hãy cho trẻ đi khám để được tư vấn phương pháp điều trị phù hợp, an toàn và hiệu quả nhất.

3. Khi nào cần đưa trẻ tới bác sĩ?

Mặc dù phần lớn các trường hợp rối loạn tiêu hóa ở trẻ có thể tự khỏi sau một thời gian ngắn. Nhưng chúng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý nghiêm trọng hơn. Do đó, hãy đưa trẻ đến gặp bác sĩ nếu con có các biểu hiện:

• Đau bụng dữ dội: Trẻ kêu đau liên tục, không giảm trong nhiều giờ, có thể cảnh báo nguy cơ tắc ruột, lồng ruột, viêm ruột thừa.
• Nôn mửa, tiêu chảy kéo dài hoặc trẻ vừa tiêu chảy vừa nôn: Trường hợp trẻ có nguy cơ mất nước, cần theo dõi rối loạn điện giải.
• Phân có máu đỏ tươi: Trẻ đi ngoài ra máu có nguy cơ bị xuất huyết tiêu hóa.
• Sốt cao: Trẻ bị sốt cao liên tục, không giảm sau khi dùng thuốc hạ sốt có thể bị mắc virus hoặc bị tổn thương các tế bào trong cơ thể.
• Táo bón dài ngày: Tình trạng trẻ không đi tiêu kéo dài trên 1 tuần có thể khiến trẻ tắc ruột.
• Rối loạn tiêu hóa xảy ra kèm suy dinh dưỡng: Rối loạn tiêu hóa có thể làm trầm trọng hơn tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ.

Trẻ cần đi khám bác sĩ nếu có các dấu hiệu cảnh báo

4. Các biện pháp phòng ngừa rối loạn tiêu hóa ở trẻ

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh. Để phòng ngừa rối loạn tiêu hóa, tránh bệnh tái phát dai dẳng lâu ngày, mẹ có thể thực hiện các biện pháp sau:

• Luôn đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. “Bệnh từ miệng mà vào”. Khi đã đảm bảo thực phẩm hằng ngày tươi ngon, đồ dùng nhà bếp vệ sinh cẩn thận, mẹ có thể hạn chế phần lớn tác nhân gây hại cho sức khỏe của trẻ.
• Rửa tay trước khi chăm sóc trẻ và vệ sinh tay trẻ sạch sẽ
• Không tự ý dùng thuốc cho trẻ, tránh gây loạn khuẩn, kích ứng tiêu hóa.
• Duy trì bổ sung men vi sinh đa chủng 1-3 đợt/năm hoặc bổ sung liên tục để duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh.
• Cách ly trẻ với nguồn bệnh (phân, chất nôn của người bệnh mắc tiêu chảy, nôn, nhiễm giun sán…)
• Theo dõi sức khỏe trẻ thường xuyên để sớm phát hiện các vấn đề có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của trẻ.

Đặc biệt, rối loạn tiêu hóa thường xuyên xảy ra vào dịp tết và vào mùa hè. Mẹ có thể lưu ý hai thời điểm này để nâng cao các biện pháp phòng ngừa rối loạn tiêu hóa cho cả gia đình. 

Như vậy, tình trạng rối loạn tiêu hóa ở trẻ có thể khắc phục chỉ với các biện pháp đơn giản tại nhà. Nếu còn bất kỳ câu hỏi nào liên quan đến chủ đề “Trẻ bị rối loạn tiêu hóa phải làm sao”, đừng ngần ngại liên hệ 1900 636 985 hoặc để lại thông tin liên lạc tại BioAmicus